Có hai loại then bằng: loại không có lỗ bắt vít và loại có lỗ bắt vít. Then bằng có vai trò quan trọng trong việc truyền chuyển động quay của trục đến bánh răng một cách hiệu quả, nó có cấu tạo rất đơn giản, có thể tháo lắp dễ dàng. Trong bài viết hôm nay chúng tôi cũng sẽ giới thiệu về vật liệu, phương pháp sử dụng, và các tiêu chuẩn cho then bằng.

Mục lục

1 Then Bằng là gì?

2 Vật liệu chế tạo then bằng

3 Tổng kết

1. Then Bằng là gì?

Then bằng là chi tiết được sử dụng để cố định trục và thân vật thể quay để chúng không bị trượt, đồng thời có thể truyền lực hiệu quả từ trục đến các phần tử cơ học khác (ví dụ điển hình là bánh răng, v.v.). Trục truyền lực  quay đến bánh răng thông qua then và ưu điểm của việc dùng then là có thể tháo rời một cách dễ dàng bánh răng ra khỏi trục.

Then là một bộ phận rất rất đơn giản, một thanh thép vuông và chỉ như vậy là đủ. Then tiếng anh là Key còn có nghĩa là chìa khóa nhưng nó khác hoàn toàn với chìa khóa nhà với những răng cưa đặc trưng. Lỗ mà then được gắn vào được gọi là rãnh then.

Kích thước của then được xác định bởi độ dày của trục, nhưng điều này có nghĩa là mối quan hệ giữa then và trục được xác định bởi các tiêu chuẩn, ở đây bài viết dùng tiêu chuẩn JISB1301 của Nhật Bản, vì vậy nếu độ dày của trục được xác định, kích thước của then cũng sẽ tra ra. Lực mà then nhận được thay đổi theo ứng suất cắt của vật liệu.

Nhân tiện, ứng suất cắt là kết quả khi lực tác động lên sản phẩm mà gây ra biến dạng trượt của vật liệu trên một mặt phẳng song song với hướng tác động của lực áp vào. Ví dụ như người ta dùng kéo để cắt một tấm tôn mỏng, hay việc đột dập tôn trong chế tạo lõi thép máy điện.

Các bạn cũng có thể tính toán tự động đại lượng ứng suất cắt hay các đại lượng khác liên quan đến then bằng công cụ mà Blog đã xây dựng tại đường link sau đây: Tính toán độ bền cắt của then (xtmechanicalblog.com)

Một số trục và bánh răng có rãnh then để lắp then, trong khi những trục khác thì không. Những trục có rãnh then được sử dụng để truyền lực và tải nặng. Mặt khác, những loại không có rãnh then được sử dụng cho các loại tải nhẹ.

 

Then có các hình dạng chính bao gồm hình hộp chữ nhật, hình lỗ dài hay hình ô van và hình chữ nhật một đầu tròn.

Các loại then bao gồm then bằng, then phẳng, then vuông, then trượt, then dốc và then bán nguyệt. Hầu hết các them chìm trong chi tiết khác là các then bằng, nhưng đôi khi một then có thể không truyền được mômen quay và có thể có phản ứng shock hay dữ dội khi dừng đột ngột. Trong trường hợp đó, hãy sử dụng then bán nguyệt hoặc then gradient.

Ngoài ra, để giảm tiếng kêu bất thường khi sử dụng then, có thể sử dụng thêm vít định vị tại góc 120°và trục có thể được đẩy từ hai hướng. Ổn định vị trí bằng khoảng cách giữa các vít định vị từ 3 hướng.

Có hai loại Then Bằng: loại không có lỗ bắt vít và loại có lỗ bắt vít. Các then bằng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền chuyển động quay của trục đến bánh răng một cách hiệu quả. Nó được sử dụng trong nhiều loại máy khác nhau như máy công cụ, ô tô, máy xây dựng, máy thực phẩm và máy bơm…

Một vấn đề quan trọng là trong trường hợp kết hợp trục quay và then bằng, có thể xảy ra hiện tượng mài mòn kiểu gặm nhấm trên trục khi đặt tải xoay chiều (tải có hướng thay đổi liên tục cùng với độ lớn của nó). Nhân tiện, mài mòn kiểu gặm nhấm (fretting) là hư hỏng bề mặt xảy ra khi các vết trượt chuyển động nhỏ được lặp đi lặp lại giữa các vật thể tiếp xúc. Các biện pháp sau đây có thể được thực hiện để ngăn ngừa mài mòn.

• Siết chặt khớp nối của trục, hay các vít định vị hạn chế độ rơ
• Làm cho rãnh then đạt cấp chính xác cao theo tiêu chuẩn JIS
• Sử dụng bộ đôi kết hợp trục côn và then bán nguyệt
• Sử dụng các then tiếp tuyến

 

• Các ứng dụng của Then Bằng

Then bằng là loại then thường được sử dụng cho thiết bị cơ giới. Một rãnh then được thực hiện trên cả trục và thân quay chẳng hạn như bánh răng, và then được lắp vào vị trí rãnh đó.

Các then bằng có ưu điểm là truyền lực đáng tin cậy đến thân vật thể quay, và phù hợp với tốc độ quay cao, tải nặng.

• Tên Then Bằng

Có nhiều tên khác nhau cho các Then Bằng tùy thuộc vào từng công ty và ngành. Ngoài then bằng còn có các tên gọi khác như then máy, then trượt, then trục.

• Tiêu chuẩn then bằng

Kích thước của then được tiêu chuẩn hóa bởi JIS, và kích thước và dung sai đã được sửa đổi đáng kể khi tiêu chuẩn JIS được sửa đổi vào năm 1972, do đó có JIS mới và JIS cũ.

Phạm vi quy định của JIS được tiêu chuẩn hóa là "B1301" cho các rãnh then tương ứng với các then bằng thép,then có góc cạnh, thép có vân gỗ, v.v…

2. Vật liệu chế tạo then bằng

Tiêu chuẩn JIS quy định rằng vật liệu của Then Bằng phải có độ bền kéo từ 600 N / mm trở lên, nhưng tiêu chuẩn JIS không quy định cụ thể loại thép. Thép S45C thường được sử dụng chế tạo các then bằng, một số công ty khác lại sử dụng S50C, để có sản phẩm với sức mạnh tuyệt vời hơn.

3. Tổng kết.

Các then bằng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền chuyển động quay của trục đến bánh răng một cách hiệu quả. Lần này, chúng tôi giới thiệu các tiêu chuẩn và vật liệu của then bằng.

・ Then bằng có vai trò quan trọng trong việc truyền chuyển động quay của trục sang bánh răng một cách hiệu quả.

・ Có hai loại then bằng: loại không có lỗ vặn và loại có lỗ vặn.

・ Then bằng thường được sử dụng cho các thiết bị cơ giới.

Trên đây là bài viết về then bằng, Các bạn nếu có phản hồi nào xin để lại ở phần bình luận bên dưới bài viết. Xin cảm ơn

 

Tác giả bài viết: Nguyễn Văn Hòa.

Tham khảo tại: 平行キーとは？規格・材質・抜き方 | ネジやボルトに関しての情報を発信するメディアです。 (e-neji.info)