Nếu bạn vẫn đang thiết kế chỉ dựa vào KKD (trực giác, kinh nghiệm và sự gan dạ) thì rất có thể thiết kế của bạn sẽ không đảm bảo chất lượng như mình mong muốn. Hãy thiết kế dựa trên những số liệu cụ thể, những cơ sở kiến thức đã được chứng minh. Quyết định dung sai thiết kế cũng vậy, hãy cùng XTMechanical Blog tìm hiểu về kí hiệu dung sai hình học và lợi ích của dung sai thiết kế cùng các kiến thức cần thiết nhé! Phần 2

1. Ký hiệu dung sai hình học phổ biến(Trích từ tiêu chuẩn JIS B 0021:1998)

Ký hiệu dung sai hình học phổ biến

Các ký hiệu bổ sung

Trên đây là các ký hiệu dùng để biểu diễn dung sai hình học đã được tiêu chuẩn hoá. Về cách dùng, đặc tính của từng ký hiệu, chúng mình xin hẹn mọi người ở bài viết sau. Trong bài sau, ngoài giải thích rõ hơn các ký hiệu, chúng mình sẽ có thêm hình ảnh minh hoạ giúp mọi người dễ dàng nắm được kiến thức.

2. Dung sai thiết kế và dung sai hình học (GD&T)

Dung sai thiết kế và dung sai hình học (GD&T) có mối quan hệ mật thiết với nhau. Dung sai thiết kế không thể tồn tại nếu không có ý đồ của người thiết kế, và để truyền đạt chính xác ý đồ đó, dung sai hình học là không thể thiếu.

Hãy cùng xem mối quan hệ này qua ví dụ bản vẽ dưới đây.

Đây chính là dung sai hình học (GD&T – Geometric Dimensioning & Tolerancing)

3. Ví dụ về thiết lập dung sai hình học (giảm chi phí thông qua cải tiến bản vẽ)

Như đã đề cập ở phần trước, bản vẽ không hoàn thiện sẽ làm tăng chi phí do dư hoặc thiếu dung sai, chưa kể đến thời gian chỉnh sửa và gia công lại. Thế nên, bằng cách kiểm tra, chỉnh sửa và cải tiến bản vẽ liên tục, giúp hạn chế sai sót và đạt được mục tiêu giảm chi phí:

• Có dung sai dư thừa nào không?
• Có phần nào trong định nghĩa hình dạng còn mơ hồ không? v.v.

• Khi nhìn vào bản vẽ trên, bạn hình dung sản phẩm hoàn thiện sẽ như thế nào?
• Có phải bạn đang nghĩ bề mặt sau khi gia công sẽ luôn song song và dịch chuyển trong miền dung sai?

Trên thực tế, hình dạng như minh họa bên dưới cũng được xem là đạt yêu cầu (OK).

Sự thiếu sót trong bản vẽ thiết kế sẽ trực tiếp dẫn đến rắc rối (tăng chi phí, thời gian,…).

Để tránh các sự cố, chúng ta cần phải thể hiện chính xác ý đồ thiết kế ở ngay trên bản vẽ.

Tóm lại

Chỉ biết dung sai kích thước là vẫn chưa đủ. Là một kỹ sư, chúng ta cần phải nắm rõ thêm cả dung sai hình học. Chỉ có như thế, chúng ta mới có thể giảm thiểu các rủi ro thông qua việc thể hiện tất cả trên bản vẽ. Vậy nên, hãy xem bản vẽ như một biên bản quản lý rủi ro, quản lý tổn thất về chí phí, thời gian, công sức… và hãy luôn cải tiến liên tục.

XTMechanical Blog xin cảm ơn mọi người vì đã luôn dành thời gian, tình cảm cho chúng mình! Thông qua bài viết, chúng mình hy vọng có thể lan toả niềm đam mê và tiếp thêm động lực, kiến thức cho mọi người. Cuối cùng, dù bao nhiêu khó khăn, xin chúc bạn luôn vững bước và thành công trên chính con đường mình đã chọn!

Tác giả: Nguyễn Văn Hoà

             Chu Văn Minh

Tham khảo:

公差設計と幾何公差（公差設計2） | 技術情報 | MISUMI-VONA【ミスミ】

製品の幾何特性仕様(GPS)－幾何公差表示方式（JIS B 0021：1998より抜粋） | 技術情報 | MISUMI-VONA【ミスミ】